کد مطلب:21880 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:26

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

چگونه به هدف والاي انساني و قرب الهي نايل آيم؟

حالتي كه در شما پديدار گشته فوق العاده زيبا و ارزنده است . رو به سوي حقتعالي آوردن براي يك جوان محبوبترين چيز نزد خداوند است و شيريني آن از هرلذتي برتر و دير پاي تر است. راستي چه محبوبي بالاتر از ذات جميل علي الاطلاق و چه معشوقي برتر از كمال مطلق؟ اين عشق همان درّ يگانه اي است كه نه هر قلبي صدفش تواند بود و نه هر دلي جايگاه آن. امام سجاد(ع) در مناجات المحبين مي فرمايند: {Hالهي من ذالذي ذاق حلاوه محبتك فرام منك بدلاH}؛ {Mآن كيست كه شيريني عشق تو را چشد و ديگري را برگزيند؟!M} پيمايش مسير حب الهي نه چندان دور بل براي اهلش نزديك و به چنگ آمدني است؛ {Hان الراحل اليك قريب المسافه H}؛ {Mهمانا رهسپاران بسوي تو راهي بس كوتاه پيش رو دارندM}. زيرا او محبوبي است كه دور از ما نيست بلكه از رگ گردن به ما نزديكتر است و دوري او مفهومي جز اعراض و رويگرداني ما جاهلان ندارد. برادر عزيز! بكوش اين گوهر گرانمايه را با ثمن بخس از كف ندهي و گرايشات و تمنيات نفساني و تعينات عالم كثرات ترا از توجه به حق جدا نساخته و در دام ابليس گرفتار نسازد. در اين راستا توجه شما را به نكاتي چند جلب مي نمايد: 1- اولين نكته اي كه هر سالك الي الله بايد پيوسته بدان توجه تام داشته باشد آن است كه در اين وادي با قدم «رب» پاي گذارد نه با قدم «نفس» زيرا چه بسا انسان در مسير سلوك عرفاني نيز گرفتار نفسانيت ها و انانيت هاي پيچيده و ناپيدا گشته و هرقدر به پيش رود در باتلاق انانيت خود فروتر رفته و از خدا دورتر مي گردد. بسياري از انحرافات مدعيان عرفان و بدعت آفرين آنها در شريعت مقدس با آرم تصوف و عرفان مظاهر وجود اين ريشه كاسده در مكان نفس است. از اينجا روشن مي شود كه بدون پالايش نفس و تخليه آن از همه رذائل و در راس آن نفس پرستي ره به عالم لاهوت نتوان سپرد. 2- رعايت تقوا و انجام تكاليف الهي در هر مرحله اي خود زمينه ساز درك بيشتر و توفيق افزون تر و توجه و تقرب والاتري به ذات باري تعالي خواهد بود. چنان كه در سوره «انفال آيه 29» آمده است: {A{/Bيا أَيُّهَا اَلَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اَللَّهَ يَجْعَلْ لَكُمْ فُرْقاناً وَ يُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ وَ يَغْفِرْ لَكُمْ وَ اَللَّهُ ذُو اَلْفَضْلِ اَلْعَظِيمِ {w1-22w}{I8:29I}/}A} ؛ {Mاي اهل ايمان! اگر پرهيزگار بوده و تقواي الهي پيشه كنيد خداوند براي شما نيروي تشخيص حق از باطل قرار داده و بدي هاي شما را پوشانده و شما را بيامرزد و خداوند داراي فضل و رحمت بزرگ است M}. آري اگر قدم هاي اوليه برداشته شود زمينه اي براي دريافت برنامه ادامه مسير فراهم مي شود. به قول شاعر: {Sگر مرد رهي ميان خون بايد رفت # از پاي فتاده سرنگون بايد رفت S} {Sتو پاي در راه نه و هيچ مپرس # خود راه بگويدت كه چون بايد رفت S} و به تعبير خداوند تبارك و تعالي در قرآن كريم: {A{/Bوَ اَلَّذِينَ جاهَدُوا فِينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا{w1-6w}{I29:69I}/}A}؛{M كساني كه در راه ما تلاش نمايند ما ايشان را به راه هاي خويش هدايت مي كنيم M}. براي تقويت اين حركت و رشد آن توجه به چند نكته لازم است: 1- پرهيز از مجالست و هم نشيني با اهل دنيا و دور از معنويت، چه آنكه از رسول اكرم(ص) نقل شده است كه فرمود: «به خاطر برخورد با اهل دنيا قلبم زنگار گرفته و مكدر مي شود و براي جبران آن روزي هفتاد مرتبه استغفار مي كنم». خداوند نيز در سوره «نجم آيه 29» مي فرمايد: {A{/Bفَأَعْرِضْ عَنْ مَنْ تَوَلَّي عَنْ ذِكْرِنا وَ لَمْ يُرِدْ إِلاَّ اَلْحَياةَ اَلدُّنْيا{w1-12w}{I53:29I}/}A}؛ {Mپس از كساني كه از ياد ما روي گرداندند و جز زندگي دنيا را نخواستند اعراض كن و روي بگردان M}. 2- محاسبه نفس، كه هر شب يا هر هفته و يا لااقل هر ماه گذشته خود را بررسي نمايد و به تعبيري به خود نمره بدهد. اگر كار شايسته اي انجام داده سپاسگزار بوده و از خداوند ادامه توفيق را بخواهد و اگر مرتكب خلافي شده استغفار نموده و تصميم بر ترك آن بگيرد. 3- بهره گيري از ثقل اكبر و قرآن كريم و انس با آن، چه اين كه هم تلاوت و حفظ قرآن به انسان نورانيت بخشيده و معنويت مي دهد و هم آشنايي با معارف آن (هر كسي در حد خودش حتي در حد ترجمه) موجب رشد روحي مي باشد. زيرا معارف قرآن و آياتش نسخه هايي است براي درمان دردها و مشكلات، گرچه در برداشت از آيات متشابه بايد جانب احتياط را پيشه كرد و آن را به اهلش واگذار نمود و گرنه ممكن است خود آن موجب گرفتاري گردد. 4- بهره گيري از ثقل اصغر و ائمه هدا(ع) و توسل به ايشان، بايد توجه داشت كه توسل به حضرات معصومين(ع) هم خود توجه به حق تعالي و عالم ملكوت است و هم زمينه ساز بهره گيري بيشتر از فيض ربوبي و كسب توفيقات بيشتر، بنابراين نمي توان چنين پنداشت كه به ائمه(ع) توسل داشته ايم ولي جوابي نگرفته ايم. زيرا همان توفيق توسل خود توجه به حق بوده است و مايه دوري از غفلت. پس خود جواب بوده است و چه بسا كه همين روحيه كمال خواهي و به دنبال معنويت بودن از آثار و بركات همان توسلات باشد كه بايد ادامه يابد. چه بسيارند كساني كه از غفلت خود نيز غافلند و يا پس از توجه در صدد درمان بر نمي آيند. ازاين رو بايد سپاسگزار نعمت ها و معنويات به دست آمده بود و درخواست استمرار و افزايش آن را از خداوند داشت. 5- با دعاهاي ماثوره كه مشتمل بر بلندترين معارف عاليه و آموزنده كرائم والاي اخلاقي اند. بويژه دعاي مكارم الاخلاق، مناجات خمسه عشر و... مأنوس باشيد. 6- مطالعه كتب اخلاق عرفاني اعتقادي و تفسير. اولين توشه اين راه معرفت است و معرفت پروردگار از سويي با مطالعه و تدبر و تفكر و از سوي ديگر با پالايش نفس از رذايل و عبوديت و اطاعت كامل از احكام شريعت ميسر است. از اين رو بايد دانست كه راه دراز و پر خطري پيش روست. به قول حافظ: {Sالا يا ايها الساقي ادركأسا و ناولها# كه عشق آسان نمود اول ولي افتاد مشكل هاS} براي خودسازي موفق توجه به چند نكته در برنامه ريزي ضروري است.بايد بسيار دقيق و حساب شده عمل نمود و امور زير را در نظر داشت: {T1) واقع گرايي:T} برنامه بايد متناسب با توان واقعي باشد به عبارت ديگر بسياري از اوقات شكست در اجراي برنامه ها به خاطر آن است كه بيش از حد سنگين و توان فرساست. {T2) جذابيت:T} در برنامه ريزي به كيفيت بيش از كميت بايد اهتمام داشت ؛ مثلا به جاي آنكه انسان تصميم بگيرد همه روزه صبحگاهان يك جزء قرآن بخواند مي تواند آن را حتي به يك صفحه تقليل دهد. ولي كوشش كند آن را جدا با حال و توجه كامل و تدبر در معاني تلاوت نمايد. هم چنين بكوشد نمازهاي خود را با حضور قلب و توجه بخواند و... . {T3) تدريج:T} دربرنامه ريزي بهتر است انسان از حداقل آغاز كند ولي در انديشه گسترش و افزون سازي آهسته و آرام آرام باشد؛ مثلا اگر از اول خواندن نماز شب بر او سخت و دشوار مي نمايد بنا داشته باشد كه فقط يك ركعت وتر را بخواند و پس از يك هفته دو ركعت شفع را هم اضافه نمايد و پس از مدتي 8 ركعت ديگر نافله شب را. {T4) رعايت مراتب ومراحل:T} در روند خودسازي بايد مرتبه به مرتبه به پيش رفت و از آغاز نمي توان همه مدارج كمال را يك مرتبه سير نمود؛ مثلا بهتر است انسان ابتدا از انجام واجبات و تحفظ بر شرايط و جزئيات آنها شروع كند و در كنار آنها به ترك محرمات بپردازد و همواره بر نيفتادن در دام هواهاي نفساني جديت كند و پس ازمدتي كه اقاليم سبعه عالم ملك خويش (اعضاي بدني) را تحت قانون شرع در آورد به انجام مستحبات و ترك مكروهات بپردازد. نيز پس ازمدتي به ملكوت وجود خويش نظر افكنده وسعي در ريشه كن ساختن ملكات رذيله و تخليه وجود از خبائث كند و پس از آن عبادات ظاهريه رابه قلب سرايت دهد و با حضور قلب نماز بخواند و در آن درجات گوناگون حضور را سپري كند. {T5) عزم و استواري:T} پس از تنظيم برنامه با ملاحظات فوق با اراده قاطع بر انجام آنها ايستادگي كند ونفس خود را از طفره رفتن و كسالت ورزيدن با جديت تمام باز دارد. {T6) استعانت و توسل:T} براي موفقيت از خداوند بزرگ همواره استمداد جويد و به ائمه اطهار(ع) متوسل شود. {T7 )T} بكارگيري روش مشارطه، مراقبه، محاسبه، معاتبه و معاقبه. {T8) پيروي از الگوها؛T} مانند اهل بيت(ع) و علماي بزرگ اخلاق. ضمناً از كتاب هاي زير مي توانيد استفاده نماييد: چهل حديث و آداب الصلاة امام خميني.